Wie zijn wij? Wat doen wij?
Op 26 november 2014 is binnen erfgoedvereniging Bond Heemschut de Werkgroep Monumentale Kunst (WMK) opgericht om expertise en ondersteuning te bieden bij de redding, conservering/restauratie en herplaatsing van architectuurgebonden of monumentale kunst uit de wederopbouwperiode (circa 1946 tot circa 1972). Helaas worden veel van deze bijzondere kunstwerken bedreigd doordat het gebouw waarop of waarin deze zijn aangebracht wordt gesloopt. De WMK spant zich in dit type kunstwerken te redden onder andere via herplaatsing wanneer behoud in situ niet mogelijk is.
De wederopbouwperiode wordt gekenmerkt door een nieuw elan dat gepaard gaat met een ware bouwexplosie. Niet voor niets wordt gesproken van ‘Herrijzend Nederland’. Naast deze fysieke daadkracht overheersen in deze tijd optimisme en idealisme. Beeldend kunstenaars willen deze nieuwe gebouwen van kunstwerken voorzien. Zij willen kunst dicht bij de mensen brengen. Dit in de stellige overtuiging dat kunst in de directe woon- en leefomgeving het welbevinden en de morele standaard van mensen verhoogt. Zij richten de Vereniging van beoefenaars der monumentale kunsten op. Na veel lobbywerk komt in 1952 de percentrageregeling tot stand: 1,5% van de totale bouwsom van overheidsgebouwen wordt gereserveerd voor het aanbrengen van kunst. Zo ontstaat een bijzondere samenwerking tussen opdrachtgevers, architecten en kunstenaars.
Deze kunstwerken die vanwege hun forse formaat ‘monumentaal’ worden genoemd, zijn nagelvast in en tegen gebouwen aangebracht, vandaar de aanduiding ‘architectuurgebonden’. Dat kunnen mozaïeken (glas, keramiek, natuursteen of gemengde materialen), betonreliëfs, wandschilderingen, glas-in-lood- of glas-in-betonramen en reliëfs van verschillende materialen zijn. De werkgroep bestaat uit enthousiaste liefhebbers en professionals die zich actief inzetten voor behoud van dit type kunst in Nederland. Soms volstaat een advies, vaker moet er tot het uiterste toe gestreden worden. Zelden lukt behoud helaas niet.
Naast het actief redden, wil de werkgroep meer bewustwording over het bijzondere karakter en de waarde van deze kunst creëren bij projectontwikkelaars, architecten en beleidsmakers. Dit gebeurt door het geven van lezingen, het schrijven van waardestellingen en artikelen en het participeren in symposia. Langzamerhand is een kentering gaande in de waardering voor deze kunstwerken. Overheden laten inventarisaties maken, architecten nemen geredde kunstwerken op in hun nieuwe gebouwen: het tij zit mee omdat duurzaamheid in de bouwwereld hoog in het vaandel staat. De WMK lift mee op deze trend.
